Woningtekort? Bouwen? Of: beter benutten!

Terug van weg geweest: de woningnood! Iedereen die een (andere) woning zoekt, merkt het. Starters, doorstromers, daklozen, middengroepen en ‘vitale beroepen’. We moeten méér bouwen, is dan de oplossing die je vaak hoort. Maar alleen met nieuwbouw gaan we het niet redden vrees ik. Het is tijd om creatiever en sneller andere oplossingen te zoeken.

Een groeiend tekort

Er zijn op dit moment 330.000 woningen te weinig, corona of niet. Dat is meer dan het aantal woningen in de hele stad Rotterdam. Vorige maand nog pleitte de ‘Woningbouwalliantie’, een samenwerking van gemeenten, bouwers, ontwikkelaars en woningcorporaties voor forse investeringen om niet in dezelfde valkuil te trappen als bij de vorige crisis: na forse bezuinigingen bleken de bouwvakkers vertrokken en de woningnood gestegen. Dat niet opnieuw! Anticyclisch investeren in de bouw van 90.000 woningen per jaar is nodig om de achterstanden in te halen, bouwvakkers te laten doorbouwen en zo sneller uit de crisis te komen. Een miljoen woningen erbij. Deze week nog stelden drie ministeries samen met Aedes dat de oplossing niet van de corporaties kan komen; die komen 30 miljard te kort tot 2035, waardoor 125.000 huizen níet worden gebouwd. Grote nood!

Méér dan bouwen!

Opmerkelijk is dat oplossingen bijna altijd worden gezocht in bouwen. Hoe bouwen we méér, kleiner, sneller, intensiever, compacter, enzovoort. Meer bouwen is absoluut nodig, maar ik vraag me af of die miljoen woningen er komen. Dat vereist een inspanning die we sinds de jaren ’80 niet meer hebben gehaald. Bovendien duurt nieuwbouw veel te lang voor de huidige woningzoekenden. Stikstof, pfas en nu corona gooien extra zand in de bouwmachine. Bovendien is er op rijksniveau een systeemfout in geslopen toen voormalig Wonen-minister Blok het woonbeleid afschafte: ‘Wonen als rijkstaak was klaar’. Gemeenten moesten het zelf maar regelen. Dat lukt dus niet, en daar komen we langzamerhand achter.

Het is tijd dat er veel creatiever, onorthodoxer en flexibeler wordt gedacht. Over tijdelijke woningen op braakliggende gronden, over hergebruik van oude scholen, over menging van functies, over toevoegingen in ruime buitenwijken, over nieuwe beheer- en eigendomsvormen. Dat gebeurt gelukkig.

Intensiever woningen gebruiken

Bij al deze bouwdiscussies vergeten we dat nieuwbouw jaarlijks hooguit 1 procent toevoegt aan onze woningvoorraad. De overige 99 procent van de woningen staat er al en wordt vaak slecht gebruikt. Onlangs wijdde Stadszaken hier aandacht aan.

In vier van de tien huizen woont maar één persoon; zo extensief hebben we nog nooit gewoond! Wetten en regels staan het delen van een woning onbedoeld in de weg. Mensen met een uitkering gaan niet samenwonen en houden zo twee huizen bezet. Vrienden die samen in een huis willen wonen, krijgen geen huurcontract. Pensionado’s op een recreatiepark houden hun flat in de stad aan. De aloude hospita is bang dat ze een vervelende huurder er nooit meer uit krijgt. In plaats van die ongebruikte woonruimte te benutten, bouwen we nu telkens nieuwe woningen. Hier is ruimte voor maatwerk, waardoor duizenden mensen wèl zouden kunnen wonen. We moeten samen wonen belonen in plaats van bestraffen!

Help ouderen verhuizen

Twee derde van de 65-plussers woont in een eengezinshuis, ooit met hun gezin. Sommigen van hen willen best verhuizen, graag zelfs. Springco becijferde dat een derde van de empty nesters een actieve of sluimerende verhuiswens heeft. Voor hen aantrekkelijk aanbod ontbreekt echter. En wat er is, is dubbel zo duur en half zo groot. Bovendien levert verhuizen alleen maar een hoop kopzorgen op. Help hen! Zo blijven al die ouderen wonen totdat ze geen keuze meer hebben. Tegelijkertijd smachten duizenden jonge gezinnen al die tijd naar die bezette eengezinswoningen.

Woningzoekenden zijn de dupe

Meer woningen bouwen is een nobele wens en toe te juichen, maar een ontoereikende doelstelling. Daarnaast is op korte termijn een meer flexibele en creatieve aanpak nodig, met tijdelijke woningen, aantrekkelijk aanbod voor senioren en maatregelen die woningdelen en doorstromen bevorderen, in plaats van afremmen. Platform31 start een project om alle mogelijkheden voor een intensievere benutting te achterhalen. Wat kan, wat zijn voor- en nadelen, wat zijn ervaringen. Denkt u creatief mee? Laat het ons weten!