Vervoersarmoede in dunbevolkte gebieden: een opgave voor burger én overheid

Door vergrijzing en verstedelijking verandert zowel de vraag naar als het aanbod van vervoer in Nederlandse krimp- en anticipeerregio’s. Uit onderzoek van ZB|Planbureau naar vervoersarmoede op het Zeeuwse platteland blijkt dat met name mbo-jongeren en vrouwen van 60 jaar en ouder structurele beperkingen in hun vervoersbehoefte ervaren. Bereikbaarheid van school, stage en ziekenhuis komt hierdoor onder druk te staan. Hoog tijd dus om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Namens het Kennisplatform Demografische Transitie nodigden ZB|Planbureau en Platform31 een groep experts uit om de vervoersopgave voor Nederlandse krimp- en anticipeerregio’s te bespreken.

Het voorkomen van vervoersarmoede is een gezamenlijke opgave voor overheid en burger, zo blijkt uit de pitches en discussie tijdens de bijeenkomst. Hoewel burgers vaak zelf de handschoen oppakken, is een nieuwe taak voor provincies en gemeenten weggelegd om te zorgen voor slim openbaar vervoer en maatwerk. De nieuwe aanpak van de provincie Limburg kan als voorbeeld voor andere provincies dienen. Zij hebben de focus verlegd van aanbodgericht naar vraaggericht vervoer, waarbij ze kijken naar de behoefte van de consument en experimenteren met vervoer op afroep. Zo wordt ruimte gecreëerd voor maatschappelijke initiatieven en informeel vervoer zoals ANWB AutoMaatje, een landelijke vervoersservice met vrijwillige chauffeurs voor wmo’ers.

Een slim openbaar vervoersnetwerk, aangevuld met informele vervoersinitiatieven lijkt een goede oplossingsrichting te zijn. Volgens de experts zijn twee belangrijke voorwaarden bij deze aanpak dat burgers goed geïnformeerd worden over de nieuwe vervoersmogelijkheden en dat kwetsbare groepen niet achterblijven. Verder onderzoek, experimenten en aandacht van beleidsmakers zijn nodig om erachter te komen hoe het systeem het beste werkt en welke rol van overheid en burger daar bij past. Met het oog op het groeiende belang van mobiliteit in onze samenleving en de verregaande gevolgen van vervoersarmoede, verdient dit vraagstuk een hogere plek op de agenda.