Krachtpunten in de wijk

Wat is de waarde van krachtpunten in de wijk? Wat hebben wijkbewoners, anders gezegd, voor baat bij een plek in de wijk, zoals buurtsteunpunten en wijkateliers, waar zij terecht kunnen met hun vragen, anderen kunnen ontmoeten en samen met anderen activiteiten kunnen ondernemen? En wat zijn belangrijke voorwaarden om krachtpunten in de wijk goed te laten functioneren? Impuls Werkplaats onderzocht vijf wijkinitiatieven en ziet dat deze ‘samenredzaamheid’ ondersteunen, juist wijkbewoners met een kwetsbaarheid hebben daar veel baat bij.

Die vragen zijn des te indringender nu de coronacrisis de druk op de wijken, met name die met relatief veel inwoners met een zwakkere sociaaleconomische positie, verder lijkt te vergroten. Een crisis die niet alleen als een vergrootglas bestaande problemen – armoede, schulden, huiselijk geweld, werkloosheid, dakloosheid –, zichtbaarder maakt maar in haar gevolgen deze problemen aanzienlijk zal doen toenemen en verergeren. En dat terwijl gemeenten de noodklok luiden omdat financieel het water hen aan de lippen staat, maar ook vanwege hun recente observatie en oproep dat onorthodoxe maatregelen nodig zijn om de probleemopstapeling in kwetsbare wijken aan te pakken.

De coronacrisis kan wel eens werken als een katalysator voor een versnelling en verbreding van krachtversterkende wijkinitiatieven. Ook gezien de steeds vaker gestelde vraag in hoeverre de hulpverlening in een exclusieve 1-op-1 relatie tussen inwoner en professional op termijn financieel houdbaar is. En wat de waarde is van alternatieven die ‘het collectief’ als focus en bron centraal stellen. Inzicht in wat krachtpunten in de wijk voor bezoekers kunnen betekenen kan hierbij helpen. Om die reden heeft de Impuls werkplaats van het Radboudumc Nijmegen een verkenning uitgevoerd in wijksteunpunt KOEK in Nieuwegein, De Pitstop in Oss, Wijkatelier Lindenholt in Nijmegen, Buurtsteunpunt Delfshaven in Rotterdam en het Living Museum in Eindhoven.

Baten voor bezoekers

De geïnterviewde bezoekers, mensen van allerlei pluimage, vanuit diverse achtergronden en culturen, vaak met ‘een rugzak vol bagage’, zijn zonder uitzondering heel enthousiast over hun krachtpunt in de wijk. Zij merken dat het bezoek hen veel goed doet. Een van hen geeft dit treffend aan: “Het brengt mijn leven helemaal op een ander pad.“

Wat bezoekers aangeven is onder meer de ervaring: zich vrij te voelen, zichzelf te zijn, zichzelf weer voelen meetellen, iets te kunnen leren en maken, zelfstandiger te leren zijn met meer zelfvertrouwen en eigenwaarde, weer een positief toekomstperspectief te hebben, hulp te krijgen bij vragen en ook op het spoor te komen van de juiste hulpverlening, het huis weer uit te komen en een dagritme weten op te bouwen, persoonlijke contacten te krijgen, waarbij ook vriendschappen buiten het krachtpunt om ontstaan, lief en leed te kunnen delen, iets voor anderen te kunnen betekenen en ook mee te doen aan activiteiten.

Baten voor de wijk of buurt zijn ook genoemd, zoals wat bezoekers concreet bijdragen, zoals de aanleg van buurttuinen, een muurschildering en door bezoekers ontworpen banken in wijk, maar ook minder angst voor mensen met een beperking en meer onderlinge acceptatie door de ontmoetingen in de wijk. “De wijk leeft weer, de oude reuring is weer terug.”

Voorwaarden

Vraag is dan wat het vraagt om krachtpunten goed draaiende te houden. Betrokkenen bij de krachtpunten geven zelf onder meer het volgende aan. Een focus op de mogelijkheden van bezoekers en denken in termen van mogelijkheden en kansen: ‘Wat kan wel’ en ‘Hoe zorgen we dat het kan’. Een laagdrempelige entree – zonder verplichtingen aan bezoekers of eisen aan indicatie of beschikkingen – en ruime openingstijden. Uitnodigende en lichte, gezellige ruimten die doen denken aan huiskamers en een inrichting die alle gelegenheid biedt voor persoonlijke ontmoetingen. Aansprekende activiteiten die uitnodigen tot contact, bij voorkeur activiteiten die bezoekers zelf hebben kunnen kiezen, kortom, ruimte voor input van en sturing door bezoekers. Bekendheid van het krachtpunt in de wijk, benutting van krachten in de wijk en ook positieve betrokkenheid van de wijk, dus veel contact en verbinding met buurtbewoners waarbij actief tegengaan van vooroordelen over de bezoekers van de krachtpunten een aandachtspunt is; verzekerde en substantiële inzet van ervaringsdeskundigheid; een projectleider met passie en talent voor verbinding en moed om buiten de gebaande paden naar mogelijkheden en oplossingen te zoeken; en, voldoende budget ook om de activiteiten en materialen, de inzet van personeel en de veiligheid te kunnen blijven garanderen.

Hoewel de verkenning bescheiden was, maakt die zeker zichtbaar hoe de krachtpunten, in relatief korte tijd – het zijn veelal jonge initiatieven – en vaak met weinig middelen, al veel maatschappelijke waarde hebben weten te creëren. En die volgens bezoekers in hun leven groot verschil maakt. Reden genoeg voor partijen in de wijk en lokale overheden om met nog meer energie en middelen meer focus op dit soort krachtpunten te leggen.