Kiezen staat vrij, maar struikel niet over de drempels

Naast een tijd van diners en cadeaus was de decembermaand ook de maand van het Grote Kiezen. Dan mogen we overstappen naar een andere, betere zorgverzekeraar! Eind 2018 deed naar verwachting een op de zeven Nederlanders dat ook. Zij leverden daarmee een bijdrage aan een betere kwaliteit en doelmatigere zorg. Dat effect voelen zij ook in hun portemonnee, dankzij een polis die nog beter aansluit op hun wensen en behoeften.

De burger maakt echter maar beperkt gebruik van de mogelijkheden om te kiezen. In de afgelopen jaren schommelt het aantal overstappers tussen de 5-7 procent. Belangrijke redenen om niet over te stappen naar een andere zorgverzekering zijn de beperkte premiestijging, tevredenheid over de huidige polis en een gebrek aan vertrouwen in andere zorgverzekeraars. Opvallend genoeg laat onderzoek van de NZa en de ACM uit 2018 zien dat 72 procent van de consumenten voor 2018 een polis had waarvoor een goedkoper alternatief bestond. Zij betalen gemiddeld 93 euro per jaar teveel. Maar waarom stappen mensen dan niet over?

Zeker voor mensen die in armoede leven of beginnende schulden hebben, is het kiezen van een passende zorgverzekering van groot belang. Er moet niet alleen een keuze gemaakt worden voor een zorgverzekering of een polis, maar er moet ook een afweging gemaakt worden over het eigen risico. Is er voldoende buffer om het eigen risico of een verhoogd eigen risico op te vangen? Is het dan slim om te stunten met een aanbieding voor een goedkopere polis en een verhoogd eigen risico? Armoede en een slechtere gezondheid gaan vaak samen, en met een gebrek aan financiële rek kan een verkeerde polis flink verkeerd uitpakken.

Het rapport Weten is nog geen doen van de WRR liet al zien dat burgers niet zo calculerend zijn als lang in overheidsbeleid is aangenomen. En dat geldt ook voor (zorg)verzekeringen. Om de burger te helpen is, volgens de toezichthouders ACM en NZa, transparantie niet voldoende. Transparantie is van belang bij het uitzoeken van informatie, maar veel mensen komen daar niet eens aan toe. Mispercepties over de toegang tot de basispolis of de moeite die het kost om over te stappen, zorgen er bijvoorbeeld voor dat sommige mensen niet de moeite nemen om informatie uit te zoeken. Anderen overwegen een nieuwe zorgverzekering niet eens. Zij denken onterecht dat zij niks verliezen door hun verzekering te behouden, terwijl nieuwe contractering kan leiden tot verlies van de huidige zorgverlener.

Nadenken over een passende zorgverzekering is dus geen gemeengoed onder burgers, maar wel in hun belang. Het is goed om te zien dat de ACM en NZa waarschuwen voor gedragsvalkuilen. En dat zij de rijksoverheid en verzekeraars stimuleren om meer uit te gaan van een realistisch perspectief van de burger. Dat vraagt om een overheid die scherp is op het voorkomen van misleiding van burgers en helpt door drempels in het keuzeproces weg te nemen. Kennis en inzichten over gedrag kunnen daarbij helpen en verdienen een stevigere plek in het overheidsbeleid.