Een gebiedsgerichte aanpak? Het werkt!

En, werkt het? Dat is wat je graag wilt weten als het gaat over interventies die zijn ingezet om het langer zelfstandig wonen van ouderen te ondersteunen. Uit een onderzoek van George de Kam naar woonservicegebieden uit 2012 weten we dat gebiedsgericht werken positieve effecten heeft: kwetsbare ouderen wonen langer zelfstandig wanneer organisaties en professionals in een wijk of dorp een integrale aanpak van wonen, welzijn en zorg realiseren. Senioren blijken beter in staat het hoofd te bieden aan toenemende kwetsbaarheid. Het resultaat? Langer thuis met een betere kwaliteit van leven.

En hoe zit 7 jaar later? Er is veel veranderd in het beleidslandschap met de komst van de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Wat is hun invloed geweest op de woonservicegebieden uit 2012? Werkt het concept woonservicegebied nog steeds? Dit zijn vragen die essentieel zijn voor het werk dat Platform31 en de mensen in het veld binnen wonen, welzijn en zorg doen.

Leg je de twee onderzoeken naast elkaar, dan valt op dat het positieve effect van de aanpak nog steeds zichtbaar is in de wijken. Geïnterviewden vertellen over de verbeterde samenwerking in gebiedsgerichte teams dankzij de transformatie van het sociaal domein.

Is er dan niets meer te wensen? Zeker wel. Dezelfde geïnterviewden verhalen ook over de verschraling van het aanbod in de woonservicegebieden. In 2012 leverde de samenwerking tussen gemeente, woningcorporatie en zorg- en welzijnsaanbieders nieuwe fysieke en sociale investeringen op. Bijvoorbeeld nieuwe ontmoetingscentra, 24/7 zorg op afroep en aandacht voor gemeenschapsopbouw. Bovendien was er een goede afstemming met burgerinitiatieven. Ook al had het verzorgingshuis als woonvoorziening misschien zijn langste tijd gehad, de wijkfunctie van dit verzorgingshuis zorgde voor een gevoel van zekerheid, voor dagactiviteiten of voor tijdelijke opvang.

Anno 2019 is samenwerking tussen de belangrijkste wonen- en zorgpartijen niet vanzelfsprekend. Middelen voor samenwerking en afstemming ontbreken vaak, opbouwwerk is wegbezuinigd en sommige partijen focussen op hun kerntaak. Dit maakt dat samenwerking in het huidige stelsel niet eenvoudig is. Tegelijkertijd is een goede samenhang tussen wonen, welzijn en zorg in gebieden hard nodig. Burgerinitiatieven zijn daarbij een onmisbaar onderdeel.

Van de 24 gebiedscoalities waarmee we als Platform31 optrekken, zien we de urgentie in de sociaal zwakke wijken toenemen. Zij kampen met een concentratie van inwoners met kwetsbaarheden, waardoor nu al vaak de problematiek bewoners en professionals boven het hoofd groeit. Corporaties komen steeds vaker met wensen voor nieuwe vormen van gemeenschapsopbouw en vragen aan gemeente en zorgaanbieder om te zorgen voor een beschikbaarheidsfunctie in de wijk. Zorgaanbieders zien de druk op tijdelijke opvang en respijtvoorzieningen sterk toenemen. Deze urgentie is niet met een enkel project op te lossen, maar vergt een coalitie van partijen die er jarenlang ‘van willen zijn’. De opdracht blijft om te zorgen voor een samenhang op buurtniveau die blijft bestaan in de dynamiek van aanbestedingen, financiële schotten en tegengestelde beleidsdoelen.

We zoeken met elkaar naar een langer thuis infrastructuur van professioneel aanbod dat aansluit bij wat bewoners nodig hebben en dat burgerinitiatief versterkt. Laten we daarbij vooral leren van lessen uit het verleden over de gewenste hard- en software in wijken en buurten.