Circulair en het eeuwige leven

“Eigenlijk moet je keuzes maken alsof je het eeuwige leven hebt. En dus vroeg of laat geconfronteerd wordt met de gevolgen van je eigen handelen.” Als iedereen zo handelt, volgen de circulaire projecten elkaar razendsnel op. Waar nu productinnovatie zijn eigen weg volgt, kleinschalige pilots schoorvoetend opkomen en land steeds vaker wordt ingenomen door zonnepanelen, ontbreekt het nog aan een werkend integraal systeem. Van lokaal tot mondiaal.

Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn, met veel aandacht voor productinnovaties. Echter, fundamentele keuzes zijn nodig. Zoals keuzes over ons grondgebruik en over het instrumentarium. Nu nog vrijblijvend, maar wat ook volgens de Integrale Circulaire Economie Rapportage 2021 (PBL) wat dwingender mag. Maar beleid formuleren is één ding, de realisatie is wat anders.

Bij Platform31, de onafhankelijke kennis- en projectorganisatie voor stad en regio, is een integrale benadering het uitgangspunt. We combineren beleid, praktijk en wetenschap en zoeken naar kennis voor integraal gebruik. Zo onderzochten we renovatieprojecten van woningcorporaties, die vooral in pilotprojecten circulaire en klimaatadaptieve maatregelen toepassen. Die pilots leveren veel kennis op, maar voor grote opschaling is alleen productinnovatie onvoldoende.

Met een aantal Zuid-Hollandse gemeenten verdiepte Platform31 zich in circulaire zonnepanelen. Ook hier bleek dat het niet alleen om het product gaat, maar ook om de regie en governance. Zowel het lokale beleid als de marktontwikkelingen staan nog in de kinderschoenen.

Bij een ander project concludeerde Platform31 dat, ondanks alle aandacht, stikstofreductie geen aanjager is voor de lokale circulaire samenleving. Verduurzaming van de woningbouw lijkt meer deuren te openen met voordelen voor verschillende beleidsdomeinen. Maar ook hier lijkt de aansluiting met de regie (Transitievisie Warmte) en governance lastig te maken.

Keuzes maken alsof we het eeuwige leven hebben, vereist een integrale benadering en samenwerking. Door slechts een enkel onderdeel te benadrukken lijkt het sneller te gaan, maar alleen in een integraal samenspel komt een circulaire samenleving verder.

Deze blog werd eerder gepubliceerd in Trouw (8 februari 2021).