Jaarcongres Stedelijke Transformatie

In verschillende themasessies verdiept u uw kennis over concrete opgaven en uitdagingen bij binnenstedelijke gebiedstransformaties. U stelt uw eigen programma samen. Kies bijvoorbeeld voor:

Eerste ronde

• 1. Excursie NYMA-terrein (te voet)
  Maarten de Wolff (De Wolff Groep) en Marie Louise Verschure (gemeente Nijmegen)
  Het voormalige fabrieksterrein NYMA, gelegen aan de Waal, krijgt een nieuwe invulling. Het terrein bruist straks met allerlei bedrijven, horeca en activiteiten. NYMA wordt stap-voor-stap, organisch ontwikkeld. Er is geen vastomlijnd plan van hoe het gaat worden. Maar de gebiedsvisie NYMA geeft richting aan de ontwikkeling. De gemeente Nijmegen is – en blijft – eigenaar van de gronden en zal deze in erfpacht uitgeven. De provincie Gelderland draagt financieel bij aan de ontwikkeling. Tijdens deze excursie hoort u meer over de samenwerking tussen partners in het gebied, de rol van ondernemers en de gebiedsorganisatie met vereniging en stichting. Natuurlijk gaat u de ontwikkelingen op het terrein met eigen ogen bekijken.
• 2. Omgevingsmanagement en participatie bij de ontwikkeling van het stationsgebied in Nijmegen
  Paul Matthieu en Marjo van Ginneken (gemeente Nijmegen)
  Het stationsgebied in Nijmegen gaat de komende jaren flink op de schop. De ontwikkeling bestaat uit 28 deelprojecten. Sommigen zijn al bijna in uitvoering en andere nog in voorbereiding. Naar verwachting start de uitvoering van het eerste project medio 2023. Het gaat zowel om vastgoed, als om infrastructurele aanpassingen en herinrichting van het openbaar gebied. In totaal worden 2.000 appartementen en circa 15.000 m2 maatschappelijk vastgoed toegevoegd. Deze grote ingrepen raken inwoners en reizigers. Om draagvlak voor de ontwikkeling te creëren is goede participatie met de stad dan ook van groot belang. De gemeente zet hiervoor omgevingsmanagement in op strategisch, tactisch en operationeel niveau. In deze themasessie delen Matthieu en Van Ginneken hoe zij samen met ‘de stad’ zorgen voor een inclusieve en integrale gebiedsontwikkeling en welke dilemma’s zij in het proces tegenkomen.
• 3. Behoud van ruimtelijke kwaliteit in de uitvoering van een transformatieproject
  Edwin Koning (gemeente Zutphen), Astrid Kepers (gemeente Arnhem) en Jaap van den Bout (Palmbout Urban landscapes)
  Wat betekent de komst van de Omgevingswet voor de rol van een gemeentelijk kwaliteitsteam? Hoe zijn taken en verantwoordelijkheden verdeeld bij een gebiedstransformatie? Tijdens deze themasessie presenteren de kwaliteitsteams van de gemeenten Arnhem en Nijmegen hun werkwijze. Aan de hand van de ontwikkeling Noorderhaven in Zutphen, bespreken we hoe je kwaliteit behoudt in de uitvoering van een concreet transformatieproject.
• 4. Maatschappelijk grondbeleid: investeren in plaats van renderen
  Guido Mertens (Guido Mertens Advies / Stad en Ontwikkeling) en Wilma Kerkemeijer (gemeente Apeldoorn)
  Voor veel gebiedstransformaties is een haalbare businesscase best ingewikkeld. Daarbij ook maatschappelijke meerwaarde creëren, maakt het nog moeilijker. Wel levert het kansen op voor omliggende wijken, de stad en zelfs daarbuiten. Tijdens deze themasessie ontdekt u hoe u maatschappelijke waarden kunt verankeren in uw proces en grondbeleid. Guido Mertens legt uit wat maatschappelijke waarden precies zijn, wat de mogelijkheden zijn voor gemeenten en hoe ontwikkelende partijen hierop in kunnen spelen.
• 5. Circulair bouwen
  Maik Knuiman (provincie Gelderland) en Arend van de Beek (Lagemaat Heerde)
  Om echt circulair te bouwen, moeten we het bestaande sloopmateriaal inzetten voor nieuwbouw. De provincie Gelderland deed ervaring op met de ontmanteling van Prinsenhof A, het voormalige provinciale kantoorgebouw in Arnhem. Hierbij is onder andere het beton volledig hergebruikt. Maik Knuiman deelt deze ervaringen en licht toe hoe de provincie hiervoor randvoorwaarden vaststelde. Arend van de Beek vertelt over circulair delven en de mogelijkheden die er nu al zijn om sloopafval in te zetten als bouwmateriaal, zodat de cirkel van circulaire bouw daadwerkelijk wordt gesloten. In deze themasessie bespreken we de kansen, mogelijkheden en randvoorwaarden om dit op grote schaal mogelijk te maken.
• 6. Flexwoningen plaatsen: proces en financiële haalbaarheid
  Frank Wassenberg (Platform31), Helen Amerika (Arcadis) en Henk van Ramshorst (gemeente Nijmegen)
  Het debat over flexwonen is veranderd. Een paar jaar geleden ging het vooral over nut en noodzaak; nu gaat het over de ‘hoe’ vraag. Hoe realiseren we snel, gemakkelijk en betaalbaar goede woningen waar mensen prettig kunnen wonen? Hoe ontwikkel je tijdelijke, verplaatsbare en demontabele flexwoningen? Hoe kunnen partijen samenwerken, hoe versnellen we het proces, hoe verkleinen we risico’s en hoe krijgen we de businesscase rond? In deze themasessie krijgt u antwoord op deze vragen. Diverse voorbeelden van geslaagde projecten passeren de revue. Ontdek bijvoorbeeld hoe in bedrijvengebied Winkelsteeg in Nijmegen 500 flexwoningen gerealiseerd worden.
• 7. De wegen uit het stikstofdoolhof
  Veronique Aggenbach (RVO) en Enno Been (Antea Group)
  Het Expertteam Woningbouw neemt u mee in de wegen uit het stikstofdoolhof. Enno Been schreef in samenwerking met andere bureaus een handreiking die gemeenten kan helpen bij de vraagstukken rondom stikstof en woningbouw. Laat u tijdens deze themasessie bijpraten over de meest actuele ontwikkelingen. Aan de hand van een aantal casussen uit de praktijk brengen Aggenbach en Been in beeld wat er nog wél kan.
• 8. Samen met bewoners transformeren
  Mireille Wiegman (gemeente Leiden), Herma Geboers (participatieplatform Energiepark), Marnix Norder (Steenvlinder) en Niraj Sewraj (BPD)
  Voor het eerst in Nederland zitten bewoners bij een gebiedstransformatie gewoon gelijkwaardig in de Stuurgroep. Het ontwikkelplan van het Energiepark Leiden is in een écht unieke en betekenisvolle samenwerking tussen publieke, private én particuliere partners tot stand gekomen. Vanaf de eerste ideeën en schetsen gingen bewoners, gebruikers van het gebied, de gemeente, architecten en ontwikkelaars samen om tafel om invulling te geven aan een gebied waar iedereen straks wil wonen, werken en verblijven. Een plan dus dat energie geeft! Maar hoe werkt dat, langdurig en effectief samenwerken? Waar gaat dat goed en waar schuurt het? En hoe kun je opgaven combineren bij binnenstedelijke gebiedstransformaties?
• 9. Gebiedstransformaties versnellen
  Hein Schouwenaars (Rebel Group), Floris Valkenburg en Henk van Rhijn (Provincie Gelderland), Marius Schoppink, Lisanne Teunissen en Claudia Swart (Versnellingsteam woningbouw van de provincie Gelderland), Stan Versluys en Sander Gerets (Uitvoeringsorganisatie Versnelling Tijdelijke Huisvesting)
  Het woningtekort is groot. Maar gebiedstransformaties kosten tijd. Waar liggen de knelpunten en kansen om gebiedstransformaties te versnellen? Rebel onderzocht welke maatregelen overheden en marktpartijen kunnen nemen om de bouw van woningen te versnellen. Tijdens deze themasessie hoort u meer over de resultaten. Daarnaast leggen leden van het Versnellingsteam woningbouw van de provincie Gelderland uit hoe zij gemeenten ondersteunen bij het versnellen van woningbouw. Het versnellingsteam ondersteunt gemeenten bij zowel inbreiding (veel transformatielocaties) als uitbreidingslocaties. Aan de hand van concrete voorbeeldprojecten leert u meer over hun werkwijze.
• 10. Klimaatadaptief bouwen in de praktijk
  Jeroen Rijsdijk (Arcadis), Dieuwertje de Vries, Antonius de Joode en Bastine Speksnijder (gemeente Hoorn), Rik Heinen (Ministerie IENW), Hans van Ammers en Anne Luijten (gemeente Arnhem)
  De maatlat klimaatadaptief bouwen wordt begin 2023 aangeboden aan de Tweede Kamer. De maatlat bevat de thema’s hitte, wateroverlast, droogte, overstroming en biodiversiteit. In deze themasessie verkent u aan de hand van casussen van de gemeenten Hoorn en Arnhem de financiële en ruimtelijke consequenties van klimaatadaptieve maatregelen bij binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen.
• 11. Aanpak transformatie centrumgebied Arnhem
  Robin van der Helm (vdHelm Consultancy), Coen Peelen (gemeente Arnhem), Sander Wind (Platform Binnenstad Arnhem), Stefan van Aarle (Stadskracht) en Mariette Vermeulen (Provincie Gelderland)
  Veel steden en dorpskernen hebben de ambitie om de binnenstad te transformeren van een place to buy naar een place to be. Maar hoe werkt dat in de praktijk? Hoe kom je van visie naar uitvoering? Laat u in deze themasessie inspireren door de uitvoerende integrale aanpak van de transformatie van de binnenstad van Arnhem. Het traject wordt belicht vanuit gemeentelijk perspectief en we bespreken de rol van vastgoedbeheerders en ondernemers. Daarnaast hoort u meer over de aanpak SteenGoed Benutten. Hiermee pakt de provincie Gelderland (dreigende) leegstand aan op beeldbepalende locaties in stad en dorp. Sinds kort richt deze aanpak zich ook op de transformatie van centrumgebieden.

Tweede ronde

• 12. Excursie Waalfront en Honig-terrein (te voet)
  Chretien van Essen (Ontwikkelbedrijf Waalfront) en Ingrid van de Vossenberg (gemeente Nijmegen)
  Het Waalfront is een langgerekt gebied in Nijmegen-West pal langs de Waal. Fabrieksgebouwen hebben hier plaatsgemaakt voor woningen, bedrijven en voorzieningen. In deze excursie krijgt u tijdens een wandeling toelichting op de ontwikkelingen. U hoort meer over de inzet van placemaking en de transformatie van industrieel erfgoed.
• 13. Vergeet de ondergrond niet
  Thijs van Spaandonk (Bright)
  De ‘drukte in de ondergrond’ met leidingen, rioleringen en eventuele warmtenetten, in combinatie met de wens om meer met water en bomen (ruimte ondergronds) te doen, lijkt te schuren. Vanuit de City Deal Openbare Ruimte zijn belemmeringen in kaart gebracht als de ondergrond niet tijdig wordt betrokken in het ontwerpproces van een gebiedsontwikkeling. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld gaan we in gesprek over wat er gebeurt als je bovengronds begint en hier de businesscase op afstemt, en je de ondergrond vergeet. Wat zijn de problemen en hoe zijn deze te voorkomen?
• 14. Anticyclisch investeren
  Madeline Buijs (Colliers), Jonel Nugteren (gemeente Amsterdam), Rienk de Jong (Synchroon), Rachel van Houwelingen (Ministerie van BZK), Erwin Evers (Vesteda) en Imke Mokveld (Volkshuisvesting Arnhem)
  De woningmarkt en de bouw hebben het zwaar in het huidige economische klimaat. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen met de financiële crisis in de jaren tien? En welke lessons learned kunnen we nu inzetten? Tijdens deze themasessie verkent u de kansen en mogelijkheden van anticyclisch investeren voor overheden, marktpartijen en corporaties.
• 15. Parallelle planontwikkeling woningbouw
  Evelyn Rademaker en Peter van Bosse (Fakton)
  Woningbouwprojecten zijn sneller te ontwikkelen, met minder mensen en dus goedkoper. Vorig jaar onderzocht Fakton de mogelijkheden van parallelle woningbouwontwikkeling. Dit kan de ontwikkeltijd verkorten van zes naar twee jaar. Maar het vraagt wel om andere dynamieken in werken en denken. Tijdens deze themasessie geeft Evelyn Rademaker toelichting op deze manier van werken en de stappen die gezet moeten worden.
• 16. Samenwerking bij de ontwikkeling van de spoorzone Hengelo-Enschede
  Edwin Smits (Enschede), Sanne Elferdink (Hengelo) en Oedsen Boersma (SITE)
  Hengelo en Enschede werken samen aan de ontwikkeling van de spoorzone in en tussen de twee steden. De ontwikkeling is gericht op de gebieden rondom de stations van Hengelo, Kennispark en Enschede, de onderwijsinstellingen Universiteit Twente, Saxion en ROC en techbedrijven. Hengelo en Enschede willen het gebied verder tot ontwikkeling brengen en Twente in de markt zetten als toptechnologische regio. Samen met bureau Site stelden zij een totaalpropositie op waarin stedelijke dynamiek verknoopt wordt met landschappelijke kwaliteit. Het doel hiervan is het binden en behouden van talent in een aantrekkelijk stedelijk woon- en leefklimaat. In deze themasessie hoort u meer over de totstandkoming van deze propositie, de ambities van beide steden en de samenwerking in dit project.
• 17. Ondersteuningsmogelijkheden woningbouw
  Birgitta Rottmann (RVO) en Heero Hoomans (BZK)
  Nederland snakt naar nieuwe woningen en om dit te realiseren zetten bouwpartijen hier samen de schouders onder. Maar de praktijk is weerbarstig; de complexiteit, de bouwkosten en het aantal betrokken partijen nemen toe en bovendien is er een tekort aan capaciteit. Hierdoor vertragen bouwprojecten. Vanuit het Rijk wordt hulp geboden om vertragingsfactoren het hoofd te bieden, zoals subsidies en ondersteuningsteams. Maar wat houden die mogelijkheden precies in? Waar moet je zijn? En hoe kom je ervoor in aanmerking? Deze themasessie biedt inzicht.
• 18. Strategisch Omgevingsmanagement 2.0 – Weerstand waardevol maken  
  Marc Wesselink (bureau WesselinkVanZijst)
  Bij stedelijke gebiedstransformaties is het managen van de omgeving cruciaal om tot goede afspraken tussen partijen te komen en daarmee voortgang in projecten te kunnen boeken. Strategisch Omgevingsmanagement als uitwerking van de Mutual Gains Approach (MGA) biedt hier bewezen goede aanpakken voor. Geïllustreerd door verhalen uit de praktijk, hoort u in deze themasessie meer over Strategisch Omgevingsmanagement. U krijgt concrete handvatten voor het omgaan met tegenstellingen in een complexe omgeving. En u leert hoe u deze principes kunt toepassen in uw transformatieproject.    
• 19. Maatschappelijke voorzieningen
  Heidi Mensink (gemeente Zwolle), Gert Jan Hagen (Springco) en Ingrid de Moel (Bouwstenen voor sociaal)
  Er worden veel woningen gebouwd in Nederland. Door in deze nieuwe woongebieden maatschappelijke voorzieningen te realiseren, gaat de kwaliteit van het gebied omhoog. Denk hierbij aan scholen, speelplekken, tandartsen, bibliotheken en sportaccomodaties. Deze plekken faciliteren onderling contact, gezondheid en sociale netwerken. Maar hoe weet je wat nodig is en hoe realiseer je deze plekken? In deze themasessie bespreken we verschillende methoden om te achterhalen welke voorzieningen in een gebied nodig zijn, hoe je hiervoor tijdig ruimte reserveert en wat er nodig is voor het realiseren ervan.
• 20. Industrieel bouwen
  Huibert Verdoold en Myriam van Zetten (provincie Gelderland). Lajos Walbeek (Brickton) en Robert Mullink (Groene Metropool Regio)
  Industriële en/of conceptuele woningbouw heeft grote voordelen ten opzichte van traditionele bouw. Industrieel bouwen is sneller, schoner, goedkoper en duurzamer dan traditionele woningbouw. Vanwege deze voordelen wordt industriële woningbouw wordt ook steeds meer ingezet op binnenstedelijke locaties. In deze themasessie verkennen we de mogelijkheden van industrieel bouwen. Zowel de provincie Gelderland als De Groene Metropool Arnhem Nijmegen (GMR) maken er werk van de woningbouw te versnellen door industrieel-circulair te bouwen. Wat betekent dat voor de rollen van de verschillende partijen en de samenwerking? Aan de hand van een recent gerealiseerd project kijken we naar de waarde van industrieel bouwen voor het gebied zelf en de omgeving.
• 21. Woningbouwcorporaties aan de slag met betaalbare woningen
  Arian Boersma (Rigo), David Kraan en Johan Kraan (Stadkwadraat)
  Er is een groot tekort aan betaalbare woningen, zowel sociale huur als middenhuur. Hoe werken gemeenten, corporaties, beleggers en ontwikkelaars samen om dit tekort op te heffen? In deze themasessie passeren verschillende in te zetten instrumenten de revue, zoals bijvoorbeeld het Gelderse biedboek. U leert o.a. aan welke knoppen corporaties kunnen draaien om de realisatie van betaalbare woningen financieel mogelijk te maken.
• 22. Gezonde stedelijke omgeving
  Edwin Hubers (Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven), Sanne Botterweg (Urban Sync), Ad de Bont (Urhahn) en Harwil de Jonge (Heijmans)
  De stedelijke omgeving waarin we ons bevinden, beïnvloedt onze fysieke, sociale en mentale gezondheid. Bijna de helft van de Nederlandse bevolking heeft overgewicht, leefstijlziekte diabetes type 2 neemt toe, we worden blootgesteld aan vervuiling en hitte en ontmoeting in relatie tot gezondheid neemt aan betekenis toe. Een gezonde stedelijke omgeving staat daarom hoog op de agenda. Hoe ziet een gezonde stedelijke omgeving eruit? En vooral, hoe creëer je die? Wat is daarvoor nodig? In deze themasessie krijgt u praktische tips en inzichten.
• 23. Daadwerkelijk versnellen met inzet Rijksgeld
  Damo Holt (Rebel Group), Nico van Est (SVn), Henrieke Selles (gemeente Zwolle), Ernst Peeman (Blauwhoed) en Marc Snijders (Reales)
  In de komende periode komt er vanuit de bestuurlijke afspraken (BO Leefomgeving en BO Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport) 5,5 miljard beschikbaar voor 105 versnellingsprojecten en voor de 17 grootschalige NOVEX-woningbouwlocaties. In deze themasessie verkennen we hoe deze gelden kunnen worden ingezet om daadwerkelijk bij te dragen aan de versnelling van woningbouw. Wat kunnen we leren van de eerste tranches van de Woningbouwimpuls en de Financieringsfaciliteit Binnenstedelijke transformatie? En hoe kunnen we de geleerde lessen benutten bij de inzet van de nieuwste ronde Rijksmiddelen?
• 24. Werk maken van uitvoeringskracht in het ruimtelijk domein
  Tom Daamen en Wouter Jan Verheul (TU Delft)
  De afgelopen jaren verschenen er veel rapporten over uitvoeringskracht in het ruimtelijk domein. Wat er met de conclusies van die rapporten gebeurt is echter onduidelijk. Alle nota’s, visies en programma’s laten zien dat er veel beleidsvorming heeft plaatsgevonden, maar het blijft voor veel mensen onduidelijk hoe we van beleid naar uitvoering komen. Capaciteitsgebrek en rechtelijke uitspraken teisteren de procedures rond projecten. De stijging van bouwkosten en rente leiden tot vertraging en heronderhandeling. Bestuurders prioriteren niet of hakken geen moeilijke knopen door. In deze themasessie analyseren we waar dit aan ligt. We bespreken waarom er nog weinig sprake lijkt van uitvoeringskracht en we laten voorbeelden zien waarin het wél goed gaat.

Wilt u automatisch op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het programma Stedelijke Transformatie? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief of volg ons op Twitter of op LinkedIn.