Om (inwoners van) kwetsbare gebieden meer kansen en een beter toekomstperspectief te bieden, werken de ministeries van JenV, VWS, OCW en SZW onder regie van BZK samen met gemeenten, VNG, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties, bewoners en bedrijven in het programma Leefbaarheid en Veiligheid.

Samen verkennen we hoe de leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare gebieden (wijken en buurten) kan worden verbeterd. Daarbij zoeken we vooral naar werkwijzen en initiatieven die – over de grenzen van departementen, beleidsdirecties en maatschappelijke organisaties heen – professionals en bewoners in de buurt verbinden en systemische barrières wegnemen. Dat doen we langs twee samenhangende sporen.

Het eerste spoor betreft een verkenning en – waar mogelijk – benutting van integrale ontwikkelingsmogelijkheden in 16 grotere stedelijke vernieuwingsgebieden.
Het tweede spoor betreft een verkenning en beproeving van gebiedsgerichte handelingsperspectieven. Onderdeel van spoor 2 is de opzet van een leernetwerk, gericht op alle Nederlandse gemeenten die te maken hebben met gebieden waar sprake is van een cumulatie van stedelijke problematiek.

De eerste stap om te komen tot de opzet van dit leernetwerk betreft een inventarisatie van vraag en aanbod. Dit wordt de komende maanden uitgewerkt.

Instrumenten voor wijkprofielen en buurtagenda’s

3. Tellen en vertellen; samen aan de slag

Soort 3 online bijeenkomsten

Datum Donderdag 21 januari 2021 (zet in uw agenda)

Tijd 10:00 uur - 12:00 uur

Prijs Deelname is kosteloos

Bent u beleidsmaker, wijkprofessional of wijkbewoner en wilt u inzicht krijgen in wat er in een wijk of buurt speelt, of een visie ontwikkelen op wat er nodig is om de wijk te versterken? Samen het met het ministerie van BZK organiseren Platform31, Movisie, LSA bewoners en het LPB drie online bijeenkomsten over instrumenten voor het maken van wijkprofielen en buurtagenda’s.

Veranderingen in het werken aan leefbare wijken

Het afgelopen decennium is in het werken aan leefbare wijken in Nederlandse steden veel veranderd. Vanaf eind jaren negentig werkten Rijk en gemeenten op planmatige wijze aan wijkvernieuwing. Maar onder druk van economische crisis en een andere politieke wind kwam de wijkvernieuwing vanaf 2012 grotendeels tot stilstand. Recent herontdekken steeds meer gemeenten het wijkgericht werken. Onder bewoners wordt de urgentie om weer te investeren in kwetsbare gebieden al veel langer gevoeld. Ze zien om zich heen het aantal mensen met een zorgbehoefte groeien, zo ook het aantal alleenstaanden (‘going solo’) en de verharding van sociaaleconomische scheidslijnen, af te lezen aan de groei van het aantal officiële en inofficiële voedselbanken in hun wijk. Ook het samenleven staat onder druk door de groeiende superdiversiteit.

Zicht krijgen op wat er speelt in de wijk

Maar hoe krijg je goed en snel zicht op de kwaliteiten, kansen, knelpunten en problemen in deze gebieden? En hoe vertaal je die in een gebiedsagenda waarin zowel beleidsmakers, wijkprofessionals als bewoners hun dromen en ambities herkennen? Gemeenten gebruiken vaak statistische gegevens om inzicht te krijgen wat er speelt in wijken, terwijl bewoners als geen ander weten wat er leeft in hun buurt. Vanuit beide kanten bestaan er methoden en instrumenten om wijken en buurten in kaart te brengen. Hoe kunnen we deze twee werelden verbinden?

Aan de gang met gebruik van instrumenten

Platform31, Movisie, LSA bewoners en het LPB organiseren samen met het ministerie van BZK drie online bijeenkomsten om beleidsmakers, wijkprofessionals en bewoners te helpen die aan de gang willen met methoden om de kansen en problemen van kwetsbare wijken in beeld te brengen. Daarbij besteden we ook aandacht aan hoe de leefwereld van bewoners en systeemwereld van beleidsmakers kunnen worden samengebracht in een gezamenlijke ambitie voor de buurt. Dit project is onderdeel van een leernetwerk dat binnen het Interbestuurlijk Programma Leefbaarheid en Veiligheid wordt opgezet voor gemeenten, lokale professionals en bewoners (zie kader).

Opzet van de bijeenkomsten

Tijdens de bijeenkomsten delen Platform31 en Movisie inzichten uit een inventarisatie waarin ook voorbeelden van instrumenten worden toegelicht, experts komen aan het woord, ervaringen van deelnemers met het gebruik van instrumenten worden uitgewisseld en u denkt onder begeleiding na over toepassing in uw eigen praktijk. Het precieze programma van de bijeenkomsten volgt ruim voor iedere bijeenkomst.

Doet u mee?

Tijdens een online bijeenkomst staat één van de drie typen instrumenten centraal. Wij adviseren om aan alle bijeenkomsten mee te doen zodat u een volledig beeld krijgt, maar u kunt ook aan een losse bijeenkomst deelnemen. Er zijn geen kosten verbonden aan deelname.

Voor wie?

De bijeenkomsten zijn voor beleidsmakers en ambtenaren van gemeenten, wijkprofessionals (zoals wijkmanagers, opbouwwerkers en andere buurtbouwers) en (actieve) bewoners die instrumenten willen toepassen om daarmee inzicht te krijgen in wat er speelt in een wijk of buurt speelt, en/of een visie willen ontwikkelen op wat er nodig is om de wijk te versterken.

Klik op onderstaande titel

In de eerste bijeenkomst komen top-down instrumenten aan bod. Een goed voorbeeld is het Kompas van Groningen. De Wijkkompassen fungeren als permanent signaleringsmodel en laten zien in welke mate de wijk afwijkt van het gemiddelde van de gemeente. Het Kompas maakt gebruik van objectieve cijfers (werkloosheid, aangiften) en subjectieve kenmerken (oordelen van bewoners). Ook marktpartijen dragen bij aan de ontwikkeling van instrumenten, zoals RIGO met hun leefbaarheidsmonitor (Lemon). In Tilburg is goed te zien dat dit instrument in staat is om feitelijke gegevens te combineren met de beleving van bewoners.

In de tweede bijeenkomst staat het perspectief van bewoners centraal. Een bottom-up instrument dat hier bijvoorbeeld bij past is de Dorpsspiegel, waarin dorpsbewoners de stand van zaken in hun dorp opmaken: wat gaat goed, wat gaat minder? Aan de hand van cijfers, woorden en foto’s wordt het verhaal van de wijk verteld. Een ander goed voorbeeld is de Asset Based Community Development (ABCD) methode: een aanpak voor het versterken van sociaaleconomisch zwakkere wijken. Met deze methode wordt vanuit de buurt gewerkt aan een leefbare buurt, door contact tussen bewoners te leggen en onverwachte capaciteiten van bewoners, organisaties en instellingen binnen de lokale gemeenschap te mobiliseren.

In de derde en laatste bijeenkomst worden het binnen- en buitenperspectief samengebracht. Sensemaker is een voorbeeld van een onderzoeksmethode waarmee dit mogelijk is. In dit instrument staan de verhalen van de mensen om wie het gaat centraal. Door op grote schaal onderzoek uit te voeren worden de verhalen kwantificeerbaar, waardoor patronen en trends zichtbaar worden. De combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve gegevens leidt tot ‘statistiek met een verhaal erachter’.

Voor praktische vragen en aanmelden, kunt u contact opnemen met: